Symulatory szkoleniowe jako innowacja i wyzwanie w procesach przygotowywania kadr dla współczesnej gospodarki (3)

  • Drukuj zawartość bieżącej strony
  • Zapisz tekst bieżącej strony do PDF

24
01.2017

Raport Kolejowy we współpracy z Wyższą Szkołą Oficerską Sił Powietrznych w Dęblinie oraz Uniwersytetem Szczecińskim w trzeciej części cyklu artykułów dotyczących symulatorów w procesie szkolenia porusza tematykę klas symulatorów stosowanych w lotnictwie .  

Wszystkie części artykułu będą dostępne w kolejnych numerach Raportu Kolejowego  oraz  w naszym serwisie. 

Doświadczenia transportu lotniczego

Jak wcześniej wskazano największe doświadczenie w zakresie wykorzystania urządzeń symulacyjnych w szkoleniu personelu ma transport lotniczy. Jednocześnie transport lotniczy wypracował przez szereg lat wykorzystanie w praktyce różnych urządzeń symulacyjnych od najbardziej prostych do urządzeń wysoce skomplikowanych. Jednocześnie doświadczenie w eksploatacji urządzeń symulacyjnych w procesie szkolenia pilotów wskazują na istotną rolę budowy i doskonalenia programów szkoleniowych z wykorzystaniem różnych rodzajów i typów symulatorów z uwzględnieniem etapu szkolenia kandydatów na pilotów i doskonalenia umiejętności (weryfikacji) kompetencji czynnych pilotów. Jest to także spowodowane faktem, że technologie lotnicze i kosmiczne znajdujące zastosowanie we współczesnych aparatach latających stawiają coraz wyższe wymagania przed personelem lotniczym obsługującym je, a szczególnie przed pilotem – operatorem statku powietrznego[1]. Latanie jest trudnym, złożonym zadaniem wymagającym od pilotów dużego zasobu wiedzy ogólnotechnicznej i specjalistycznej oraz szerokiego wachlarza umiejętności, stosownie do rodzaju statku powietrznego i zadań na nim realizowanych. Powoduje to, że szczególną wagę przywiązuje się obecnie do rozwoju lotniczych urządzeń treningowych, stosowanych m.in. w procesie szkolenia podstawowego i doskonalenia zawodowego pilotów.

Przy wdrażaniu do systemu szkoleniowego maszynistów symulatorów, należy uwzględnić doświadczenia transportu lotniczego w obszarze wykorzystania symulatorów w procesie szkoleniowym jak również w procesie weryfikacji i podnoszenia kwalifikacji zawodowych maszynistów. Oczywiści należy uwzględnić specyfikę branżową tej gałęzi transportu, jednak pewien stopień uogólnienia i podobieństwa uzasadnia traktowanie tych doświadczeń jako dobrego benchmarku. 

Lotnicze urządzenia treningowe[2], obok szkolno-treningowych aparatów latających, są praktycznym i sprawdzonym narzędziem wspomagającym proces szkolenia teoretycznego oraz praktycznego pilotów co zobrazowano na poniższym rysunku

 Rys. . Lotnicze urządzenia treningowe

Rys. 1. Lotnicze urządzenia treningowe
Źródło: Możliwości wykorzystania szkoleń symulacyjnych maszynistów w transporcie kolejowym w aspekcie analizy benchmarkingowej systemu szkoleń pilotów w transporcie lotniczym, Ekspertyza naukowa wykonana na zlecenie Urzędu Transportu Kolejowego, Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych w Dęblinie Wydział Bezpieczeństwa Narodowego i Logistyki, Uniwersytet Szczeciński Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług, Warszawa-Dęblin-Szczecin 2016 r (maszynopis powielony)

Jak wynika z powyższego rysunku urządzenia wspomagające mogą być i są  wykorzystywane zarówno na etapie szkolenia teoretycznego jak i szkolenia o charakterze praktycznym. Symulator lotu jest jednym z urządzeń szkolenia praktycznego.  Fakt ten należy podkreślić, gdyż wydaje się uzasadnione aby podjąć działania mające na celu wypracowanie narzędzi i urządzeń wspomagających teoretyczne i praktyczne szkolenie kadr dla szeroko definiowanego transportu kolejowego w tym maszynistów. Z pewnością na bazie długoletnich doświadczeń w szkoleniu kadr dla transportu kolejowego istnieje możliwość upowszechnienia szeregi pomysłów i rozwiązań tkwiących w samym systemie szkoleniowym kadr dla transportu kolejowego, który ma długoletnie doświadczenie[3]. Szereg jednostek naukowo-badawczych jest w stanie w sposób systematyczny uporządkować i zaproponować tego typu rozwiązania dla całego systemu szkolenia maszynistów i innego personelu dla transportu kolejowego, gdyż widza i doświadczenie kształtowane przez dziesiątki lat  i  systematyka i doświadczenie transportu lotniczego z pewnością ten proces ułatwi i pozwoli na systemowe uporządkowane rozwinięcie obecnego systemu szkoleniowego kadr dla transportu kolejowego, w tym uzupełnienie go o wykorzystanie urządzeń wspomagających efektywność procesu szkolenia w tym symulatory.

Mając powyższe na uwadze autorzy zdecydowali się dość szczegółowo zaprezentować doświadczenia transportu lotniczego, mając świadomość że szereg rozwiązań i doświadczeń jest podyktowane wymaganiami kształtowania funkcjonalności psychofizycznych pilotów/kandydatów na pilotów, które są o wiele bardziej wymagające niż wymagania psychofizyczne, stawiane przed przyszłymi czy aktywnymi maszynistami kolejowymi. Oczekiwania (wymogi) zdrowotne dla kadry w transporcie kolejowym są dobrze rozpoznane i opisane, co ma odzwierciedlenie w systemie specjalistycznych badań lekarskich.

Specjalistyczny trening na lotniczych urządzeniach treningowych, wspomagających proces szkolenia lotniczego, jest zasadniczą metodą całościowego oddziaływania na organizm pilota, która kompleksowo rozwija pożądane cechy psychofizyczne szkolonego. Różnorodność wymagań stawianych przed pilotami poszczególnych typów statków powietrznych[4] powoduje, że nie wszystkie z nich w takim samym stopniu znajdują zastosowanie w procesie szkolenia lotniczego pilotów.

Looping[5], koło reńskie pojedyncze[6] i żyroskop[7] zaliczane są do grupy lotniczych urządzeń treningowych stosowanych w kondycyjno – sprawnościowym przygotowaniu do lotów pilotów wojskowych. Wpływają one na poprawę sprawności psycho – motorycznej pilota, a szczególnie takich elementów jak koordynacja wzrokowo – ruchowa, orientacja przestrzenna oraz równowaga we wszystkich stanach lotu. Badania przeprowadzone przez A. Stelęgowskiego, M. Kołaszewskiego i Z. Wochyńskiego na grupie podchorążych Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych wskazują jednoznacznie, że ćwiczenia na ww. lotniczych urządzeniach treningowych powodują korzystne, istotne statycznie zmiany w ważnych dla pilota obszarach: koordynacji, orientacji przestrzennej, sile oraz szybkości reagowania na zmiany w otoczeniu zadaniowym[8]. Elementy te związane są bezpośrednio ze zdolnością pilota do osiągania/utrzymania pożądanego stanu świadomości sytuacyjnej[9]w czasie realizacji zadań lotniczych. Trening na tych urządzeniach ma szczególne znaczenie dla pilotów wykonujących zadania lotnicze w szczególnie uciążliwych warunkach – duże prędkości lotu, przyspieszenia liniowe i kątowe. Specjalistyczny trening lotniczy na wyżej wymienionych lotniczych urządzeniach treningowych to jedna z metod całościowego oddziaływania na organizm pilota, która kompleksowo rozwija pożądane w lotnictwie wojskowym cechy psychofizyczne pilota. Na poniższych rysunkach (2-4) zobrazowano opisane wcześniej urządzenia treningowe.

 Looping – szkolenie w Wyższej Szkole Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie

Rysunek 2. Looping – szkolenie w Wyższej Szkole Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie
Źródło:  http://lotnik.wp.mil.pl/pl/4_154.html (28.12.2016)

Żyroskop - szkolenie w Wyższej Szkole Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie

Rysunek 3. Żyroskop - szkolenie w Wyższej Szkole Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie 
Źródło: http://www.zs2belzyce.eu/images/deblin_gim_3.jpg (28.12.2016)

 Koło reńskie pojedyncze - szkolenie w Wyższej Szkole Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie

Rysunek 4. Koło reńskie pojedyncze - szkolenie w Wyższej Szkole Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie
Źródło: http://cdn.travelplanet.pl/78206750/ALMA/polska/lubelskie/deblin/mlody-pilot-deblin_3.jpg (28.12.2016)

Wirówka przeciążeniowa (ang. hypergravity centrifuge) – określenie to stosowane jest do urządzenia technicznego wytwarzającego przeciążenia. Urządzenie to składa się z zespołu napędowego wysokiej mocy, zespołu przekładni łączących zespół napędowy z długim ramieniem na końcu którego znajduje się kabina samolotu. W wyniku wprowadzenia kabiny w ruch obrotowy (w płaszczyźnie poziomej) na pilota umieszczonego w niej działa siła odśrodkowa wywołująca stan przeciążenia, której wielkość uzależniona jest od  wytworzonej prędkości obrotowej. Na wirówkach można uzyskiwać siły wielokrotnie przekraczające możliwości ludzkiego organizmu, rzędu kilkudziesięciu „G”. Urządzenie to znalazło zastosowanie w lotnictwie i astronautyce. Służy między innymi do określania przydatności kandydata na pilota do wykonywania lotów w warunkach określonej wielkości przeciążeń, jak również do prowadzenia badań w zakresie wpływu przeciążeń na organizm człowieka.

Wirówka przeciążeniowa – Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej w Warszawie
Rysunek 5. Wirówka przeciążeniowa – Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej w Warszawie
Źródło: http://ocdn.eu/images/pulscms/MWM7MDMsMmU0LDAsMSwx/36eaacbe1b970f259c8e71ad9e7f5c62.jpg  (28.12.2016)

Komora niskich ciśnień – jest to urządzenie przeznaczone do wykonywania badań  i treningów personelu latającego w warunkach obniżonego ciśnienia barometrycznego w złożonych kombinacjach wysokości. Komora przeznaczona jest do wykonywania następujących badań: okresowych – mających na celu określenie stopnia odporności ustroju na wpływ niedoboru tlenowego i na wpływ wysokości, okolicznościowych – mających na celu określenie lub uaktualnienie odporności ustroju na niedobór tlenowy, specjalnych – zgodnie z zapotrzebowanym profilem[10].

 Komora niskich ciśnień – Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej w Warszawie

Rysunek 6. Komora niskich ciśnień – Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej w Warszawie
Źródło: http://www.wiml.waw.pl/obrazy/termoko_2.jpg 

Symulator urządzenia katapultowego statku powietrznego pozwala na ćwiczenie przez szkolonych elementów związanych z procedurą jego opuszczania w sytuacjach awaryjnych, co jest o tyle istotne, że przeciążenia wytwarzane w czasie realizacji przez pilota tej procedury sięgają ok. 20G.

Symulator urządzenia katapultowego statku powietrznego

Rysunek 7. Symulator urządzenia katapultowego statku powietrznego
Źródło: Materiały wewnętrzne Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie

Symulatory lotów i ich klasyfikacja

Symulator lotów - jest to urządzenie techniczne lub program komputerowy imitujące działanie samolotu w rzeczywistych warunkach lotu. Mogą one mieć postać od prostych gier komputerowych do zaawansowanych symulatorów lotniczych będących pełnowymiarowym, funkcjonalnym duplikatem kokpitu wraz z systemami pokładowymi i oprzyrządowaniem zamontowanym na platformie hydraulicznej lub wirówce przeciążeniowej wytwarzającej przeciążenia adekwatne do tych, występujących w poszczególnych fazach lotu statku powietrznego. Współczesny, najprostszy symulator zazwyczaj składa się z: monitora komputerowego lub jego wielokrotności dla wizualizacji środowiska wewnętrznego (kabiny) i zewnętrznego (lotniska z infrastrukturą, ukształtowania terenu, warunków meteorologicznych itd.), środowiska realizacji operacji powietrznych; urządzeń sterowania statku powietrznego (drążek sterowny lub wolant, joystick, sterownice nożne) celem wprowadzania danych z zakresu sterowania samolotem (pochylenie, przechylenie, kierunek); komputerowych systemów komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej, symulacji dźwięków występujących w samolocie; systemów komputerowych służących do przetwarzania sygnałów wejściowych zadanych przez pilota w zakresach pilotowania samolotu na wskazania przyrządów pokładowych (przyrządów pilotażowo-nawigacyjnych, przyrządów kontroli pracy silnika, systemów r/nawigacyjnych itp.). Uwzględniając złożoność konstrukcji i zastosowany stopień wierności odwzorowania kabiny, urządzeń i systemów statku powietrznego oraz sposób symulacji obciążeń występujących w czasie wykonywania manewrów przez statek powietrzny symulatory lotnicze (Flight Simulation Training Devide - FSTD) możemy podzielić na cztery zasadnicze grupy[11]:

  • Full Flight Simulator (FFS)
  • Flight Training Device (FTD)
  • Flight and Navigation Procedures Trainer (FNPT)
  • Basic Instrument Training Device (BITD)

Full Flight Simulator (FFS) (rys. 8.) - najbardziej zaawansowany technicznie rodzaj symulatora. Kompletna, pełnowymiarowa i funkcjonalna replika kokpitu danego typu, modelu lub serii statku powietrznego połączona z odpowiednim systemem komputerowym niezbędnym do odwzorowania statku powietrznego podczas operacji na ziemi i w powietrzu. System wizualizacji zapewnia widok poza kokpitem, a system siłowników odwzorowuje wrażenia fizyczne związane z ruchem. Urządzenia tego typu wykorzystuje się m.in. do treningu personelu latającego w niebezpiecznych stanach lotu, wyrobienia i utrwalania nawyków.

 

Full Flight Simulator (FFS)

Rysunek 8. Full Flight Simulator (FFS)
Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/ac/Full_Flight_Simulator_(5997843034).jpg 

Flight Training Device (FTD) (rys. 9.) - kompletna, pełnowymiarowa i funkcjonalna replika instrumentów, wyposażenia i paneli kontrolnych danego typu statku powietrznego połączona z odpowiednim systemem komputerowym niezbędnym do odwzorowania statku powietrznego w warunkach na ziemi i w powietrzu. Urządzenia tego typu nie muszą być wyposażone w systemy wizualizacji i odwzorowania wrażeń ruchowych.

Flight Training Device (FTD)

Rysunek 9. Flight Training Device (FTD)
Źródło: https://qph.ec.quoracdn.net/main-qimg-7fc5204afb134b138acc1b4ef1bfd513-c?convert_to_webp=true 

Flight and Navigation Procedures Trainer (FNPT) (rys. 10) - model kokpitu połączony z odpowiednim systemem komputerowym niezbędnym do prezentacji danego typu lub danej grupy typów statków powietrznych podczas wykonywania operacji w locie. Urządzenia tego typu wykorzystywane są m.in. do treningu lotu proceduralnego i nawigacji.

Flight and Navigation Procedures Trainer (FNPT II)

Rysunek 10. Flight and Navigation Procedures Trainer (FNPT II)
Źródło: http://www.mfu.at/simulator.php (30.12.2016)

Basic Instrument Training Device (BITD) (rys. 11.) - urządzenie odwzorowujące przyrządy statku powietrznego (możliwe jest ich wyświetlanie na ekranie monitora) umożliwiające trening co najmniej proceduralnych aspektów lotów według przyrządów.

 Basic Instrument Training Device (BITD)

Rysunek 11. Basic Instrument Training Device (BITD)
Źródło: https://bruceair.files.wordpress.com/2014/07/105023-f0303.jpg (29.12.2016)

Symulatory dopuszczone do szkolenia licencjonowanego personelu lotniczego muszą spełniać wymagania określone w JAR – STD (Joint_Aviation_Requirements -  Synthetic Training Devices). Spełnienie tych wymagań przez dane urządzenie potwierdzane jest poprzez wydanie stosownego certyfikatu przez uprawnioną instytucję państwową – w Polsce zgodność tą stwierdza i wydaje stosowny certyfikat Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego[12].

Lotnictwo wojskowe szeroko stosuje symulatory lotnicze w codziennej działalności szkoleniowej i tej odnoszącej się do podtrzymania/doskonalenia nawyków przez pilotów. Ponadto, symulatory znajdujące zastosowanie w szkoleniu personelu SZ RP nie poddawane są procesowi certyfikacji przez ULC, jednakże muszą spełniać wymogi wynikające ze specyfikacji zamówienia i zastosowania. Dlatego też, w Wyższej Szkole Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie (WSOSP), możemy spotkać symulatory dedykowane do ćwiczenia i utrwalania pożądanych, niejednokrotnie określonych proceduralnie zachowań pilota, czy też ich oceny. Wieloletnie doświadczenia i badania w zakresie wykorzystania urządzeń symulacyjnych i symulatorów w procesie szkoleniowym pozwala wskazać, zasadność opracowania/wykorzystania analogicznych urządzeń dedykowanych specyfice transportu kolejowego.  Jako ciekawe i inspirujące przykłady zaprezentowano dwa rozwiązania opracowane i wdrożone w  WSOSP.

Kompleksowy system naukowo-szkoleniowy SELEKCJA – (rys.12) - pozwala na dokonywanie oceny predyspozycji kandydata na pilota/pilota do realizacji określonych zadań lotniczych. Baza danych w nim gromadzonych jest stale wzbogacana o bieżące dane z misji realizowanych przez pilota statku powietrznego na podstawie dedykowanych raportów. Raporty te przekazywane są drogą elektroniczną z jednostki szkoleniowej do systemu.

 Kompleksowy system naukowo-szkoleniowy SELEKCJA

Rysunek 12. Kompleksowy system naukowo-szkoleniowy SELEKCJA
Źródło: Materiały wewnętrzne Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie.

Kolejnym przykładem jest symulator dezorientacji przestrzennej (rys.12), który przeznaczony jest do opanowania przez pilota procedur na wypadek utraty orientacji przestrzennej, jak również zapoznania go z warunkami środowiskowymi wskazującymi na „bliskość” utraty orientacji przestrzennej przez pilota.

 Symulator dezorientacji przestrzennej

Rysunek 13. Symulator dezorientacji przestrzennej
Źródło: Materiały wewnętrzne Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie.

Kolejnym przykładem mogą być urządzenia symulatory do ćwiczenia procedur związanych z posługiwaniem się urządzeniami i systemami statku powietrznego. Symulatory tego typu ukierunkowane są na naukę i weryfikacje tego typu procedur, a ich konstrukcja np. przy wykorzystaniu ekranów dotykowych pozwalają na jednym symulatorze wyświetlać i ćwiczyć procedury obsługi systemów i urządzeń pokładowych z różnych typów statków powietrznych co zobrazowano na zdjęciu nr  14.  

ymulator procedur obsługi urządzeń i systemów pokładowych

Rysunek 14. Symulator procedur obsługi urządzeń i systemów pokładowych
Źródło: http://sofiaflighttraining.com/wp-content/uploads/2015/02/IMG_3098-e1429264536326.jpg 

Niniejsze urządzenia symulacyjne tj.  symulator dezorientacji przestrzennej czy też symulator procedur obsługi urządzeń i systemów pokładowych statku powietrznego pozwalają ćwiczyć wybrane, wąskie elementy związane z kompetencjami lotnika, nie są więc certyfikowanymi symulatorami lotów.  Bazując na doświadczeniu transportu lotniczego w tym lotnictwa wojskowego należy wskazać że symulatory lotnicze stosowane w lotnictwie wojskowym możemy podzielić na dwie zasadnicze grupy, poprzez pryzmat realizowanych na nich zadań tj.

  • Symulatory przeznaczone do szkół i ośrodków szkolenia pilotów wojskowych
  • Symulatory jednostek lotniczych Sił Zbrojnych RP.

Wskazany podział wynika z istotnej różnicy w zakresie przygotowywania kandydatów na pilotów oraz procesu doskonalenia aktywnych pilotów i utrzymania ich w gotowości do wykonywania zadań. Analogicznie rozważając zakres wykorzystania symulatorów w transporcie kolejowym należy uwzględnić odmienność procesu przygotowywania kandydata np. na maszynistę, czy też weryfikację i podnoszenie kwalifikacji czynnego maszynisty. Uwzględnienie odmienności tych procesów pozwoli zracjonalizować nakłady finansowe (inwestycyjne) związane w wdrożeniem symulatorów w istniejący system szkolenia kadr dla transportu kolejowego, w tym także maszynistów.

 

[1] Do opracowania niniejszej części wykorzystano opracowanie naukowe: „Możliwości wykorzystania szkoleń symulacyjnych maszynistów w transporcie kolejowym w aspekcie analizy benchmarkingowej systemu szkoleń pilotów w transporcie lotniczym”, Ekspertyza naukowa wykonana na zlecenie Urzędu Transportu Kolejowego, Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych w Dęblinie Wydział Bezpieczeństwa Narodowego i Logistyki, Uniwersytet Szczeciński Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług, Warszawa-Dęblin-Szczecin 2016 r (maszynopis powielony).

[2] Lotnicze urządzenia treningowe są także efektywnym narzędziem stosowanym m.in. w procesie naboru i selekcji kandydatów na pilotów, czy też narzędziem badawczym stosowanym w dochodzeniach powypadkowych i badaniach sprzętu lotniczego na etapie konstruowania i wdrożenia.

 [3] Do doświadczenia tego należy zaliczyć zarówno doświadczenie PKP czy obecnie szeregu przewoźników jak również system szkoleń zasadniczych Szkół Kolejowych czy Techników Kolejowych (obecnie szkół z klasami kolejowymi) czy uczelni ukierunkowanych na szkolenie specjalistów dla transportu kolejowego.

[4] W uproszczeniu z punktu widzenia przygotowywania pilotów statków powietrznych możemy wyróżnić pilotów samolotów odrzutowych, pilotów samolotów transportowych oraz pilotów śmigłowców.

[5] Looping – Odmiana huśtawki o pełnym kącie obrotu w przód i w tył, z możliwym, po jego odblokowaniu, wykonywaniem równolegle obrotów wokół osi podłużnej ciała. A. Stelęgowski, M. Kłossowski, Z. Wochyński, Wpływ ćwiczeń na lotniczych gimnastycznych przyrządach specjalnych (LGPS) na sprawność motoryczną i skład ciała, WIML, Polski Przegląd Medycyny i Psychologii Lotniczej No 1/ Tom17/2011, s. 11.

[6] Żyroskop – jest odmianą potrójnego koła reńskiego, które dzięki żyroskopowemu zawieszeniu umożliwia dowolne obroty wokół wszystkich osi przechodzących przez środek ciała i we wszystkich płaszczyznach. Tamże, s. 12.

[7] Koło reńskie -  jest przyrządem pozwalającym na obroty wokół dwóch różnych osi (zamiennie), przechodzących przez środek ciała ćwiczącego. W przypadku wpięcia się przodem są to obroty bokiem wokół osi strzałkowej, w płaszczyźnie czołowej w obie strony.  W przypadku wpięcia bokiem są to obroty wokół osi poprzecznej, w płaszczyźnie strzałkowej w przód i w tył. Tamże, s. 12-13.

[8] Tamże, s. 3-19.

[9] Zdolność operatora statku powietrznego do pozyskiwania z dynamicznie zmieniającego się środowiska zadaniowego informacji istotnych dla stworzenia mentalnego obrazu stanu statku powietrznego w określonym czasie i przewidywania jego zmian w określonej perspektywie czasowej – proces świadomości sytuacyjnej. Działania te mają na celu osiągnięcie pożądanego stanu wiedzy – stan świadomości sytuacyjnej, stanowiącego podstawę do wypracowania decyzji, pozwalającej operatorowi na utrzymanie wymaganego poziomu bezpieczeństwa realizacji zadania lotniczego. Szerzej: J. Kozuba, Selected aspects of forming pilot situational awareness, WSOSP, Dęblin 2013

[10] http://www.wiml.waw.pl/node/90, dn. 03.02.2011 r.

[11] JAR-FSTD - A: Aeroplane flight simulation training devices, s. 1-B-1.

[12] Proces certyfikacji stanowi odrębne zagadnienie. System certyfikacji urządzeń symulacyjnych (symulatorów) wykorzystywanych w transporcie lotniczym szczegółowo został opisany w opracowaniu dla Urzędu Transportu Kolejowego. W wypadku zainteresowania Redakcji „Rynku Kolejowego”, autorzy w kolejnych odcinkach zaprezentują ten system na łamach czasopisma.

autorzy:
płk. rez. prof. WSOSP dr hab. inż. Jarosław Kozuba,  Wydział Bezpieczeństwa i Logistyki Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych w Dęblinie.
Prof. dr hab. Piotr Niedzielski, Katedra Efektywności Innowacji, Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytet Szczeciński

 

Prof. dr hab. Piotr Niedzielski Uniwersytet SzczecińskiProf. dr hab. Piotr Niedzielski, Katedra Efektywności Innowacji, Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług, Uniwersytet Szczeciński

Od 1990 roku związany z Uniwersytetem Szczecińskim, Wydziałem Zarządzania i Ekonomiki Usług. W latach 2005-2008 pełnił na Wydziale funkcję prodziekana ds. studiów dziennych, a w latach 2008-2012 oraz 2012-2016 pełnił funkcję dziekana. Jest również kierownikiem Katedry Efektywności Innowacji. Za swoją pracę habilitacyjną „Polityka innowacyjna w transporcie” otrzymał nagrodę Ministra Infrastruktury za najlepsza pracę habilitacyjną z dziedziny Transport za 2004 rok. W 2014 roku otrzymał tytuł profesora nauk ekonomicznych w oparciu o dorobek naukowy ze szczególnym uwzględnieniem monografii „Kreatywność i procesy innowacyjne na rynku usług transportowych. Ujęcie modelowe” która uzyskała wyróżnienie w konkursie Ministra Infrastruktury w roku 2014. Autor i współautor ponad 80 publikacji. Kierownik i współrealizator szeregu projektów międzynarodowych oraz krajowych. Autor i współautor ponad 100 opracowań i ekspertyz  na potrzeby gospodarki ze szczególnym uwzględnieniem sektora TSL oraz procesów innowacyjnych. W latach 2000-2005 zajmował stanowisko prorektora Wyższej Szkoły Zawodowej OECONOMICUS Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Szczecinie oraz w latach 2000-2008 kierownika Katedry Turystyki i Rekreacji. Zainteresowania badawcze obejmują następujące obszary: polityka transportowa, ekonomika i organizacja transportu, zarządzanie innowacjami, turystyka, transport miejski, restrukturyzacja przedsiębiorstw, pozyskiwanie środków z UE. Od 1.03.1998 do 30.09.1998 pełnił funkcję zarządcy komisarycznego, a w latach 1998-2001 likwidatora Okręgowego Przedsiębiorstwa Surowców Wtórnych Przedsiębiorstwo Państwowe. W latach 2004-2006 pełnił funkcję przewodniczącego Rady Nadzorczej REMECH Sp. z o.o., były członek rady nadzorczej PEC SA w Policach oraz Otto Müller Pro Log Sp. z o.o. Członek zarządu przedsiębiorstwa NKN  Usługi Kolejowe - Projektowanie, Budownictwo, Transport Sp. z o.o.. Jest też członkiem Rady Północnej Izby Gospodarczej.

dr hab. inż. Jarosław Kozuba dr hab. inż. Jarosław Kozuba, Prorektor ds. Naukowych, Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych

Dr hab. inż. Jarosław Kozuba, ur. 13.02.1963 roku w Lublinie. W latach 1986-2009 pełnił zawodową służbę wojskową w charakterze żołnierza zawodowego – pilota. Służbę wojskową  zakończył na stanowisku w stopniu pułkownika, w Departamencie Transformacji Ministerstwa Obrony Narodowej. W latach 2007 – 2010 roku był wykładowcą w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Chełmie pełniąc jednocześnie funkcję Zastępcy Dyrektora Instytutu Nauk Technicznych i Dyrektora Centrum Szkolenia Lotniczego.  Od 2010 roku jest wykładowcą w Wyższej Szkole Oficerskiej Sił Powietrznych, gdzie pełnił m.in. funkcje Dyrektora Centrum Szkolenia i Doskonalenia Personelu Lotniczego (2012-2015) i Dziekana Wydziału Bezpieczeństwa Narodowego i Logistyki (2015-2016). Od 01.09.2016 roku pełni funkcję Prorektora ds. Naukowych Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie. W 2014 roku uzyskał tytuł doktora habilitowanego nauk technicznych, w dyscyplinie transport na Uniwersytecie Obrony w Brnie (Republika Czeska).

Autor i współautor ponad 70 publikacji artykułów krajowych i zagranicznych oraz 15 wydawnictw książkowych. Współrealizator szeregu projektów krajowych. Zainteresowania badawcze obejmują następujące obszary: inżynierii transportu, ergonomii, automatyzacji, bezpieczeństwa w lotnictwie, ochrony lotnictwa oraz zastosowania symulacji w szkoleniu lotniczym. 

Galeria

  • Powiększ zdjęcie Flight and Navigation  Procedures Trainer

    Flight and Navigation Procedures Trainer